Đứt gãy chuỗi cung ứng: Nguyên nhân, hậu quả và cách khắc phục

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu ngày càng phụ thuộc sâu rộng vào hệ thống logistics và chuỗi cung ứng xuyên biên giới, bất kỳ sự gián đoạn nào trong quá trình sản xuất, phân phối hay vận chuyển nguyên vật liệu, linh kiện và hàng hóa thành phẩm đều có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng. Trong đó, hiện tượng đứt gãy chuỗi cung ứng được xem là một trong những vấn đề mang tính hệ thống, tiềm ẩn rủi ro cao và ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều ngành nghề, lĩnh vực trong nền kinh tế hiện đại.

1. Đứt gãy chuỗi cung ứng là gì?

Về bản chất, đứt gãy chuỗi cung ứng (Supply Chain Disruption) là hiện tượng một hoặc nhiều mắt xích trong chuỗi cung ứng – bao gồm từ khâu nguyên liệu đầu vào, sản xuất, vận chuyển, lưu kho, đến phân phối sản phẩm đến người tiêu dùng – bị gián đoạn, ngưng trệ hoặc không thể hoạt động theo kế hoạch do tác động của các yếu tố nội tại hoặc ngoại lực. Khi xảy ra sự cố này, toàn bộ chuỗi sản xuất – kinh doanh sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, khiến doanh nghiệp không thể duy trì tiến độ giao hàng, đáp ứng nhu cầu thị trường hoặc kiểm soát chi phí vận hành.

2. Nguyên nhân dẫn đến đứt gãy chuỗi cung ứng

Hiện tượng đứt gãy chuỗi cung ứng có thể bắt nguồn từ rất nhiều nguyên nhân, cả khách quan lẫn chủ quan. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

·        Tác động từ các yếu tố toàn cầu

Các biến cố như đại dịch, chiến tranh, khủng hoảng năng lượng, lệnh trừng phạt thương mại hoặc thiên tai có thể khiến chuỗi cung ứng toàn cầu bị tê liệt. Ví dụ rõ ràng nhất là đại dịch COVID-19, khi hàng loạt nhà máy đóng cửa, biên giới bị phong tỏa, vận tải quốc tế bị đình trệ đã khiến hàng trăm nghìn doanh nghiệp thiếu nguyên liệu, linh kiện hoặc không thể xuất hàng.

·        Phụ thuộc quá mức vào một nguồn cung duy nhất

Việc doanh nghiệp lựa chọn nhà cung cấp duy nhất để tối ưu chi phí hoặc do đặc thù sản phẩm sẽ tiềm ẩn rủi ro rất lớn nếu nhà cung cấp đó gặp sự cố. Khi không có phương án thay thế linh hoạt, chỉ một “điểm nghẽn” cũng có thể làm sụp đổ cả chuỗi cung ứng.

·        Thiếu minh bạch và khả năng truy xuất thông tin

Trong các chuỗi cung ứng phức tạp và trải dài trên nhiều quốc gia, việc không có hệ thống quản lý dữ liệu đồng bộ khiến doanh nghiệp khó dự đoán được rủi ro hoặc có phản ứng kịp thời khi sự cố xảy ra.

·        Năng lực logistics yếu kém hoặc không đủ linh hoạt

Hệ thống logistics không đáp ứng kịp về công suất, hạ tầng vận tải xuống cấp, hoặc thiếu giải pháp công nghệ quản lý sẽ làm giảm khả năng phân phối hàng hóa đúng hạn, đặc biệt trong giai đoạn cao điểm hoặc khi gặp biến cố bất thường.

·        Biến động về giá cả nguyên vật liệu và thiếu hụt lao động

Tình trạng giá cả leo thang, chi phí đầu vào tăng cao, thiếu hụt lao động có kỹ năng trong các ngành then chốt như vận tải, kho bãi, sản xuất… cũng là nguyên nhân gây tắc nghẽn trong quá trình vận hành chuỗi cung ứng.

3.      Giải pháp khắc phục và phòng ngừa đứt gãy chuỗi cung ứng

Để giảm thiểu nguy cơ bị gián đoạn và nâng cao khả năng phục hồi trước những biến động bất ngờ, doanh nghiệp cần có chiến lược quản trị chuỗi cung ứng chủ động, linh hoạt và bền vững hơn. Dưới đây là một số giải pháp quan trọng:

·        Đa dạng hóa nhà cung cấp và khu vực sản xuất

Không nên phụ thuộc quá nhiều vào một nguồn cung duy nhất. Doanh nghiệp cần chủ động xây dựng mạng lưới nhà cung cấp thay thế ở nhiều khu vực địa lý khác nhau để dễ dàng điều phối trong trường hợp xảy ra sự cố cục bộ.

·        Đầu tư vào công nghệ quản trị chuỗi cung ứng số (Digital SCM)

Sử dụng các phần mềm quản lý chuỗi cung ứng, hệ thống ERP, WMS, TMS… giúp doanh nghiệp theo dõi dữ liệu theo thời gian thực, nâng cao tính minh bạch và hỗ trợ ra quyết định kịp thời. Công nghệ AI và phân tích dữ liệu cũng giúp dự đoán xu hướng và cảnh báo rủi ro.

·        Tăng cường khả năng lưu kho chiến lược và tồn kho an toàn

Duy trì một lượng hàng tồn kho chiến lược (safety stock) hợp lý sẽ giúp doanh nghiệp “đệm” được trong thời gian ngắn nếu nguồn cung tạm thời bị gián đoạn. Tuy nhiên, lượng hàng hóa lưu kho cần được tính toán kỹ lưỡng để không gây lãng phí hoặc tăng chi phí lưu trữ.

·        Phát triển logistics nội bộ và đối tác đáng tin cậy

Doanh nghiệp nên đầu tư vào đội ngũ vận tải riêng hoặc hợp tác với các đơn vị logistics có năng lực, hệ thống kho vận hiện đại, mạng lưới vận chuyển rộng để đảm bảo hàng hóa được luân chuyển đúng lịch trình, đặc biệt trong thời kỳ cao điểm.

·        Huấn luyện và đào tạo nhân sự quản lý chuỗi cung ứng chuyên nghiệp

Nguồn nhân lực có hiểu biết sâu về logistics và quản trị chuỗi cung ứng sẽ giúp doanh nghiệp đưa ra những quyết định chiến lược kịp thời, xử lý linh hoạt trước biến động và xây dựng hệ thống vận hành bền vững hơn trong dài hạn.

Đứt gãy chuỗi cung ứng có thể là một bài học đắt giá, nhưng cũng là cơ hội để các doanh nghiệp nhìn lại và tái cấu trúc hệ thống vận hành của mình một cách toàn diện hơn, thông minh hơn.

>>> Tham khảo: Phân hệ phần mềm quản lý kho hàng trong giải pháp ERP tổng thể