Việt Nam đang phát triển hệ thống trạm sạc xe điện như thế nào

Sự chuyển dịch từ xe sử dụng động cơ đốt trong sang xe điện (EV) không còn là xu hướng nhất thời mà đang trở thành một phần cốt lõi trong chiến lược phát triển giao thông thông minh và bền vững của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, để hiện thực hóa tầm nhìn về một tương lai điện hóa trong giao thông, việc phát triển một hạ tầng trạm sạc xe điện đồng bộ, thuận tiện và hiệu quả là yếu tố sống còn.

Việt Nam – với dân số trẻ, tốc độ đô thị hóa nhanh và sự cởi mở với công nghệ mới – đang từng bước xây dựng nền móng cho hạ tầng xe điện thông qua việc phát triển hệ thống trạm sạc trên toàn quốc. Bài viết này sẽ phân tích tổng quan về thực trạng, chiến lược, thách thức và triển vọng của Việt Nam trong việc triển khai và mở rộng hệ thống trạm sạc xe điện, từ đó làm rõ vai trò của hạ tầng này trong công cuộc chuyển đổi năng lượng quốc gia.

1. Thực trạng phát triển xe điện và trạm sạc xe điện tại Việt Nam

Trong vài năm gần đây, thị trường xe điện tại Việt Nam ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể cả về số lượng phương tiện lưu hành lẫn sự tham gia của các doanh nghiệp nội địa và quốc tế. Đặc biệt, sự ra mắt và phát triển nhanh chóng của hãng xe điện VinFast đã góp phần tạo ra làn sóng chuyển đổi mạnh mẽ sang phương tiện xanh trong nước. Song song với sự gia tăng nhu cầu về xe điện, nhu cầu về một mạng lưới trạm sạc rộng khắp, linh hoạt và tiện lợi cũng trở nên cấp thiết.

Tính đến giữa năm 2025, VinFast đã triển khai hơn 150.000 cổng sạc trên toàn quốc, bao gồm cả trạm sạc tại các khu dân cư, trung tâm thương mại, bãi đỗ xe công cộng và trạm sạc dọc các tuyến giao thông huyết mạch. Ngoài ra, một số doanh nghiệp khác như EBOOST, Charge+, EVGO, cũng bắt đầu tham gia vào thị trường với nhiều mô hình kinh doanh linh hoạt, từ đầu tư trực tiếp đến hợp tác công tư (PPP). Tuy nhiên, quy mô hiện tại vẫn chưa thực sự đáp ứng đầy đủ nhu cầu của người tiêu dùng – đặc biệt là tại các khu vực nông thôn hoặc các tuyến đường quốc lộ dài.

2. Chiến lược quốc gia và định hướng phát triển trạm sạc xe điện

Nhận thức được tầm quan trọng của hạ tầng sạc trong tiến trình điện hóa giao thông, Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ và định hướng chiến lược phát triển mạng lưới trạm sạc đồng bộ trên phạm vi toàn quốc. Trong đó, Quyết định số 876/QĐ-TTg năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ đã đặt ra mục tiêu rõ ràng: đến năm 2030, Việt Nam phải có hệ thống trạm sạc phủ khắp tại các khu đô thị, khu công nghiệp, điểm dừng nghỉ trên cao tốc và các khu vực trọng điểm.

Đồng thời, Bộ Giao thông Vận tải, phối hợp với Bộ Công Thương, đang xây dựng bộ tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về hệ thống sạc, bao gồm phân loại trạm sạc (sạc nhanh, sạc chậm, sạc siêu nhanh), các yêu cầu về an toàn điện, tương thích thiết bị và tiêu chuẩn truyền thông dữ liệu. Việc ban hành khung pháp lý rõ ràng không chỉ giúp tăng tính minh bạch mà còn thu hút thêm các nhà đầu tư tư nhân, thúc đẩy cạnh tranh và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực này.

3. Các mô hình triển khai trạm sạc hiện nay tại Việt Nam

Việc triển khai hệ thống trạm sạc tại Việt Nam đang diễn ra theo nhiều mô hình linh hoạt nhằm thích nghi với điều kiện hạ tầng, nhu cầu và đặc thù địa phương:

·        Mô hình trạm sạc tại nhà (home charging)

Đây là mô hình phổ biến đối với người dùng xe điện cá nhân tại đô thị. Người dùng có thể lắp đặt thiết bị sạc tại nhà dưới sự hỗ trợ của hãng xe hoặc đối tác dịch vụ. Mặc dù tiện lợi, nhưng hình thức này bị giới hạn tại các khu chung cư hoặc nhà thuê không có chỗ đỗ xe cố định.

·        Trạm sạc công cộng tại bãi đỗ, trung tâm thương mại

Nhiều trung tâm thương mại, siêu thị lớn tại Hà Nội, TP. HCM, Đà Nẵng… đã tích hợp trạm sạc trong khu vực đỗ xe. Đây là mô hình kết hợp dịch vụ, giúp người dùng sạc xe trong khi mua sắm hoặc giải trí, đồng thời góp phần xây dựng hệ sinh thái đô thị thông minh.

·        Trạm sạc dọc tuyến đường cao tốc

Để phục vụ các chuyến đi dài, VinFast và một số đối tác đã phát triển hệ thống trạm sạc tại các trạm dừng nghỉ trên cao tốc Bắc – Nam và một số quốc lộ trọng điểm. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khoảng trống về mặt địa lý cần được lấp đầy để đảm bảo sự yên tâm cho người sử dụng.

·        Mô hình trạm sạc di động và chia sẻ năng lượng

Một số startup đang thử nghiệm mô hình trạm sạc di động, sử dụng xe tải nhỏ hoặc thiết bị di động có khả năng mang đến tận nơi, giải quyết tình trạng “hết pin giữa đường”. Đồng thời, công nghệ chia sẻ điện năng giữa các xe (vehicle-to-vehicle, V2V) cũng đang được nghiên cứu để áp dụng trong tương lai gần.

>>> Có thể bạn quan tâm: Giải pháp phần mềm quản trị tổng thể dành cho ngành sản xuất kinh doanh oto

4. Thách thức trong quá trình triển khai hạ tầng trạm sạc

Mặc dù đã đạt được những bước tiến đáng kể, quá trình phát triển hệ thống trạm sạc xe điện tại Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức mang tính hệ thống. Thứ nhất, chi phí đầu tư ban đầu cho trạm sạc – đặc biệt là sạc nhanh – còn cao, đòi hỏi nguồn vốn lớn và thời gian thu hồi dài, gây áp lực lên doanh nghiệp. Thứ hai, hệ thống điện lưới quốc gia, đặc biệt tại vùng sâu vùng xa, chưa đủ ổn định để đảm bảo cung cấp điện liên tục cho các trạm sạc công suất lớn.

Ngoài ra, tính đồng bộ giữa các nhà sản xuất xe và đơn vị vận hành trạm sạc vẫn chưa cao, dẫn đến tình trạng không tương thích giữa các loại cổng sạc, giao thức truyền dữ liệu và phần mềm thanh toán. Việc thiếu hụt nhân lực kỹ thuật được đào tạo bài bản trong lĩnh vực này cũng là một rào cản không nhỏ đối với quá trình vận hành và bảo trì trạm sạc.

Việc phát triển hệ thống trạm sạc xe điện tại Việt Nam không chỉ là một yêu cầu tất yếu của quá trình điện hóa ngành giao thông, mà còn là một phần không thể tách rời trong chiến lược phát triển kinh tế xanh, giảm phát thải và hội nhập công nghệ toàn cầu. Dù vẫn còn nhiều khó khăn và thách thức, Việt Nam đang từng bước xây dựng nền tảng vững chắc để trở thành một trong những quốc gia đi đầu trong khu vực về chuyển đổi giao thông sạch, mở ra tương lai bền vững hơn cho người dân và nền kinh tế.

>>> Tìm hiểu: Linh kiện bán dẫn là gì? Cấu tạo và nguyên lý hoạt động cơ bản